سنگ لابرادوریت چیست؟ تشخیص، انواع و خواص لابرادوریت
واژه لابرادوریت (Labradorite) بر اساس نام شبه جزیره لابرادور در شرق کانادا که اولین بار در آنجا یافت شد نامگذاری شده است. از نظر سنگ شناسی، لابرادوریت از خانواده پلاژیوکلاز (plagioclase) فلدسپار و سختی 6 تا 6.5 در مقیاس موهس است. لابرادوریت دارای پدیده لابرادورسنس (labradorescence) و جلوه ای متالیک و درخشش آبی سبز میباشد که در بازار نمونه هایی با طیف کامل خواهان بیشتری دارند. این سنگ دارای جلایی شیشه ای و حساس به فشار است و رخ آن در دو جهت میشکند.
جدول خصوصیات سنگ لابرادوریت
ترکیب شیمیایی(Ca,Na)(Al,Si)4O8 سیلیکات سدیم کلسیم آلومینیوم
سیستم کریستالیتریکلینیک پهن و منشوری
رنگهمه رنگها همراه همراه پدیده لابرادورسنسی
رنگ خاکهسفید
شفافیتشفاف تا کدر
رخکامل
شکستگیناصاف و استخوانی و شکننده و ترد
جلاشیشه ای تا مرواریدی روی کلیواژ آن
ضریب شکست نور1.570 – 1.559
شکست دوگانه0.010 – 0.008
سختی موهس6.5 – 5.5
وزن مخصوص2.72 – 2.68
فلورسانسخطوط زرد
پدیده لابرادورسنس در سنگ لابرادوریت به چه علت است؟
لابرادوریت تنها عضو خانواده پلاژیوکلاز است که دارای پدیده بازی رنگ لابرادورسنسی قوی می باشد. هنگام تشکیل لابرادوریت در اعماق زمین، با پایین آمدن درجه حرارت، رفته رفته لایه های سدیم آلومینیوم سیلیکات از کلسیم آلومینیوم سیلیکات جدا و حالت دوقلویی ایجاد میشود که در اثر تداخل نور با این لایه ها پدیده لابرادورسنس در سنگ دیده میشود.
تشخیص سنگ لابرادوریت اصل
بدون دیدن پدیده انعکاسی نور و رنگ لابرادورسنسی، تشخیص لابرادوریت هایی طبیعی که این بازی رنگ را ندارند سخت است و نیاز به آزمایشاتی نظیر اشعه x، آنالیز شیمیایی، تست های اپتیکی و یا وزن مخصوص آن میباشد. امروزه نمونه های مصنوعی ساخته شده از مواد پلیمری نیز به عنوان بدل لابرادوریت تولید شده اند.
همچنین نمونه های بهسازی شده و رنگ شده نیز گاهی به عنوان لابرادوریت اصل و طبیعی فروخته میشوند که از نشانه های تشخیص میتوان به تجمع بیش از حد یک رنگ در رگه ها و پخش شدگی اون، روی رنگ زیرین مثل سبز اشاره نمود. به طور کلی بهسازی قابل قبولی در لابرادوریت وجود نداشته و نمونه های رنگ شده آن کاملا مشخص، بد رنگ و بی روح هستند. لابرادوریت سنگی نیمه قیمتی و ارزان محسوب میشود و شاید اگر منابع آن اندک بود به علت زیبایی آن سنگی بسیار گرانبها میشد. قیمت لابرادوریت گرمی حساب می شود و معمولا در ایران هر گرم 20 هزار تومان و در نمونه های خیلی با کیفیت تا پنجاه هزار تومان نگین کابوشن آن فروش میرود.
معادن سنگ لابرادوریت
لابرادوریت در سنگهای دگرگونی (بخصوص گنیس)، رسوبی و بخصوص در سنگهای آذرین مافیک، گابرو، نوریت و آنورتوزیت یافت میشوند. بنابراین ذخایر لابرادوریت بسیار فراوان است. مهمترین معادن لابرادوریت کانادا و استرالیا و ماداگاسکار و مکزیک و روسیه و آمریکا هستند. مقدار قابل توجهی از لابرادوریت های خاکستری تا سیاه با بازی رنگ لابرادورسنس در روسیه و ماداگاسکار تولید میشوند. در ماداگاسکار نوعی لابرادوریت آبی شفاف وجود دارد که به مون استون ماداگاسکار مشهور هستند. مقادیر اندکی از نوع شفاف با انعکاس رنگ داخلی در هند استخراج میشود.
بهترین پدیده لابرادورسنسی در سنگ لابرادوریت مختص ذخایر اندکی در ناحیه از فنلاند یافت میشود که با نام “اسپکترولیت (Spectrolite)” شناخته شده اند که توسط سازمان زمین شناسی فنلاند نامگذاری شده است. چندین معدن در ایالت ارگان آمریکا لاربرادوریت هایی با رنگهای زرد، نارنجی، قرمز، آبی، سبز و نوع شفاف بدون بازی رنگ وجود دارد. این نمونه ها برای تراش فست بسیار عالی هستند. برخی از این سنگها دارای ذرات مس درون خود هستند که در هم محوری درست با لایه های درونی لابرادوریت سبب ایجاد پدیده انعکاسی اونتورسنسی نیز میشوند. این نمونه سنگها تحت نام تجاری سان استون ارگان (Oregon Sunstone) بسیار نزد کلکسیونر ها پرطرفدارند.
نحوه تراش
لابرادوریت سنگی زیبا است که اغلب برای آویز، دستبند و گاهی انگشتر استفاده و به صورت کابوشن تراشیده میشود. بهترین حالت انعکاس بازی رنگ لابرادوریت موقعی است که نحوه تراش، موازی لایه های درونی سنگ که وظیفه تولید این انعکاس را دارند باشد. همچنین این سنگ دارای شکنندگی بالایی است بنابراین نیاز به دقت بالایی حین تراش دارد. اگر در جهتی دیگر سنگ لابرادوریت تراشیده شود، هنگامی که از بالا نگاه کنیم شیب دار بنظر میرسد و پدیده لابرادورسنس خارج از مرکز و نامتعادل میشود.
نوع بیرنگ و قهوه ای متمایل به زرد آن که شفاف است معمولا تراش صفحه دار دارد. این سنگ ها به عنوان گردنبند با تراش مهره ای و سنجاق سینه و انگشتر و وسایل تزئینی دیگر مورد استفاده قرار میگیرند. البته لابرادوریت میتواند در تراش هاحجمی مانند مجسمه و گلدان کاربرد دارد. همچنین آنورتوزیت که سنگی غنی از لابرادوریت است در حالت پولیش داده شده تحت نام “گرانیت لابرادوریتی” یا “گرانیت آبی” در معماری استفاده میشوند.
خواص لابرادوریت در باورهای گذشته
در گذشته گفته میشد این سنگ میتواند برای شخص حمل کننده آن خوش شانسی بیاورد. در دوران قرون وسطی از این سنگ در جهت ستاره شناسی و امور طلسم استفاده میشد. سرخپوستان اینویت آمریکای شمالی باور داشتند که اولین لابرادوریت از شفق قطبی شمالی از آسمان به زمین افتاده است! لابرادوریت گوهری متعلق به جادو می باشد و در کسانی که آنرا حمل می کنند و یا با ان زينت می نمایند بیدار کننده توانایی های ذهنی و شهودی است. این سنگ برای همه چاکراها است. لابرادوریت میتواند در رونمایی الگوهای باوری نیمه هوشیار و یا ناهوشیار که تغذیه کننده ی سطوح احساسی ناخوشایند هستند فرد را یاری کند.
