تاریخچه نام گذاری سنگ الکساندریت
تاریخچه این به زمان امپراطوری روسیه باز می گردد. از آنجایی که کشف این سنگ همراه با ظهور دوره تزار روسیه، الکساندر دوم (1881-1818) همراه بود این سنگ به نام وی نامگذاری شد. درواقع الکساندریت توسط یک معدنکار فنلاندی به نام (Nils Gustaf Nordenskiöld (1792-1866 کشف شده است.
هنگامی که Nordenskiold برای اولین بار در 1834 الکساندریت را کشف نمود، در ابتدا تصور می شد که زمرد باشد زیرا در معادن زمرد واقع در منطقه اورال روسیه در نزدیکی رودخانه توکووایا کشف شده بود. ولی پس از مشاهده سایه های قرمز این گونه بعدها به عنوان گونه ی حاوی کروم با قابلیت تغییر رنگ شناخته شد.
گفتنی است بدلیل اینکه کشف این گوهرسنگ با رسیدن تزار آینده به سن قانونی همزمان شده بود و این سنگ نیز با دو رنگ قرمز و سبز که ترکیب رنگ اصلی نماد امپراطوری های گذشته روسیه بود خود را نشان می داد بنابراین الکساندریت سنگ جواهر رسمی تزار امپراطوری روسیه به رسمیت شناخته شد.
سنگ الکساندریت چیست؟
سنگ الکساندریت به انگلیسی (Alexandrite) یکی از انواع بسیار کمیاب کریزوبریل (BeAl2O4) با درجه سختی 8.5 در مقیاس موهس می باشد. بر اساس کنفدراسیون جهانی جواهرات CIBJO فقط کریزوبریل هایی که قابلیت تغییر رنگ یا کالر چنجینگ دارند “الکساندریت” محسوب میشوند. الکساندریت وقتی تشکیل می شود که عناصر بریلیوم و آلومینیوم ترکیب و به طور شگفت انگیز مقادیر جزئی عناصر آهن و تیتانیوم و بخصوص کرومیوم (اساسی) همراه میشوند.
تغییر رنگ الکساندریت طبیعی
الکساندریت یکی از عجیب ترین و خاص ترین سنگ های موجود در بازار امروز است. این سنگ با خاصیت چند رنگی گونه ای از کریزوبریل با پدیده کالر چنجینگ است. الکساندریت یا کریزوبریل با پدیده کالرچنجینگ به زمرد روز و یاقوت شب معروف است شاید این اصطلاح به علت گونه ای از آن که دارای تغییر رنگ سبز تا سرخ است استفاده میشود. این سنگ در زیر نور لامپ رشته ای یا شمع به طیف های مایل به قرمز تغییر رنگ می دهد.
رنگ سبز الکساندریت ناشی از ناخالصی کروم است. کروم همان عنصر رنگی موجود در زمرد یعنی گونه ی سبز بریل گران بها می باشد. به نظر می رسد الکساندریت سریلانکا (سیلان) با تغییر رنگ قهوه ای گونه شناخته می شود. این کانی با خاستگاه زیمبابوه معمولا تغییر رنگ بسیار کمی دارد و معمولا با مقدار کمی رنگ بنفش اندکی تیره تر است. گونه های تانزانیا در رنگ های روشن تر یافت شده و تغییر رنگ مطلوبی دارد. الکساندریت برزیلی به نظر اشباع تر بوده و تغییر رنگ آبی تا بنفش دارد. مطلوب ترین نوع این سنگ با رنگ های خالص و توانایی تغییر رنگ می باشند.
قیمت سنگ الکساندریت بر چه اساسی تعیین می شود؟
الکساندریت با کیفیت و طبیعی بسیار گران قیمت بوده و بسته به فاکتورهای گوهرشناسی می تواند قیمت های متفاوتی داشته باشد. الکساندریت برزیلی 100% دارای تغییر رنگ هستند بنابراین قیمت و طرفداران بیشتری دارند. این کانی گاها ممکن است دارای پدیده شاتویانسی باشد وجود دو پدیده نوری همزمان در این سنگ میتواند قیمت سنگ را بالا ببرد و کمیاب تر است.
گرانترین نوع های سنگ الکساندریت از نظر رنگ نمونه های تغییر رنگ دهنده سبز به قرمز آتشین می باشد. نمونه های بزرگ و با کیفیت این سنگ احتمالا صدها میلیون تومان ارزش دارند!
از فاکتور های بسیار مهم در قیمت گذاری این سنگ میتوان به میزان تغییر رنگ و وضوح کالرچنجینگ، وزن سنگ (به صورت پلکانی قیمت سنگ های دارای وزن بیشتر بالا می رود)، تراش سنگ شفافیت سنگ و گاها محل پیدایش و … اشاره کرد.
معادن Alexandrite
معادن معروف این سنگ در منطقه ی اورال روسیه بود، اما این معادن در طولانی مدت تخلیه شده اند. برای مدت طولانی، معادن اورال به عنوان منبع اصلی سنگهای بزرگ الکساندریت، به ویژه گونه هایی با وزن 5 قیراط یا بیشتر شناخته می شدند، اما اخیرا در سال 1987، نمونه های بزرگ در میناس گرایس برزیل کشف شد. در اواسط دهه 1990 در جنوب تانزانیا استخراج این گوهرسنگ رواج یافت.
الکساندریت های برزیل از نظر خلوص رنگ سبز به پای الکساندریت های روسیه نمیرسند ولی وضوح تغییر رنگ به خوبی در آنها مشاهده میشود. همچنین روشنی رنگهای نمونه های سریلانکایی نیز به پای روسیه نمی رسند. منابع دیگر الکساندریت عبارتند از میانمار (برمه)، سریلانکا، زیمبابوه، تانزانیا، هند (آندرا پرادش) و ماداگاسکار وجود دارد.
روش تشخیص سنگ الکساندریت اصل از مصنوعی
تشخیص سنگ الکساندریت رشد یافته به روش فلاکس مقداری مشکل است زیرا دارای اینکلورژنهایی شبیه نوع طبیعی میباشند. بنابراین حتما درمورد تشخیص سنگ الکساندریت اصل از مصنوعی باید به آزمایشگاه معتبر مراجعه کنید. الکساندریت های مصنوعی با روش Czocchralski معمولا به آسانی تشخیص داده میشوند زیرا بسیار شفاف و تمیز هستند و در زیر میکروسکوپ خطوط منحنی شکلی دیده می شود.
همچنین در روش Pulled تغییر رنگ از آبی به قرمز است که در هیچ کدام از الکساندریت های طبیعی مشابه اینچنین تغییر رنگی وجود ندارد. نمونه های مصنوعی به روش هیدروترمال از طریق خواص فیزیکی و شیمیایی آشکار میشوند.
خواص سنگ الکساندریت
از آنجایی که این سنگ نهایتا 150 سال پیش کشف شده است گوهری جدید محسوب میشود و باورهای قدیمی نسبت به آن وجود ندارد. الکساندریت یکی از سنگهای متولدین تولد خرداد نیز است.این سنگ چاکراهای قلب (چهارم)، چشم سوم (ششم) و تاج را تحت تاثیر قرار می دهد.
این یک سنگ شادی بخش و لذت آور است که استفاده از آن موجب رهایی از تنش روانی و بدست آوردن اطمینان خاطر می شود. این سنگ دارای ارتباط با ابعاد بالاتر منابع انرژی است و کانال ارتباط ما را با هیجانات قلمروهای بالاتر انرژی باز می کند. این گوهر موجب ارتقای آگاهی از عشق درونی و دستیابی به حافظه طبیعت می شود. از خواص سنگ الکساندریت به عنوان سنگی در جهت متعادل کردن عملکرد مغز و تحریک کننده غدد پینه آل و بزاقی استفاده میشود.
نحوه نگهداری و تمیز کردن
این سنگ در حالت عادی سنگی پایدار است به این معنی که در برابر تاثیرات حرارت، نور و مواد شیمیایی معمولی مقاوم است. برای تمیز کردن می توان آن را در ظرف آب گرم صابونی قرار داده و با مسواک تمیز کرد. اولتراسونیک و پاک کننده ها نیز اثر تخریبی روی الکساندریت ندارند البته باید توجه داشت که در نمونه های بهسازی شده ممکن است که ترک ها با موادی پر شده باشند که فقط باید با آب گرم صابونی تمیز شوند.