فروشگاه الماس,زمرد,یاقوت09025283869

زیرکن (Zircon) چیست؟

زیرکن (Zircon) یک کانی معدنی سیلیکات زیرکنیوم با ترکیب شیمیایی ZrSiO4 و ساختار بلوری چهاروجهی (تتراگونال) است. در سراسر جهان به عنوان عنصر تشکیل دهنده بسیار جزئی در سنگهای آذرین ، دگرگونی و رسوبی رایج است. زیرکن تقریباً 2000 سال است که به عنوان سنگ زنیتی محبوب مورد استفاده قرار گرفته است.

زیرکن در طیف گسترده ای از رنگ ها رخ می دهد و در انواع رنگهای خوش‌رنگ میتوانید آنها را بیابید. بیشتر نمونه‌های طبیعی زرد ، قرمز یا قهوه ای هستند. از حرارت‌دهی و تابش می توان برای تولید رنگ های بی رنگ ، آبی ، سبز و بسیاری دیگر از زیرکن ها استفاده کرد. آبی محبوب ترین رنگ زیرکن است. حدود 80٪ زیرکن های فروخته شده امروز آبی هستند.

زیرکن دارای درخشندگی و بازی آتش است که رقیب آن الماس میباشد. زیرکن بی رنگ گاهی به عنوان جایگزین کم هزینه برای شبهه الماس استفاده می شود. زیرکن را نباید با کوبیک زیرکونیا،که یک ماده ساخته شده توسط بشر است ، اشتباه گرفت. این سنگ در بیشتر خاکها و رسوبات آواری موجود است. رسوبات استخراج شده غنی حاوی این سنگ و زیرکن بازیابی شده برای تولید فلز زیرکنیوم و دی اکسید زیرکنیوم استفاده می شود. اینها در طیف گسترده ای از محصولات تولیدی و فرآیندهای صنعتی استفاده می شوند.

جدول خصوصیات سنگ زیرکن

ترکیب شیمیاییZrSiO4

سیستم کریستالی تتراگونال

رنگ قهوه ای مایل به قرمز ، زرد ، سبز ، آبی ، خاکستری ، بی رنگ؛ در بخش نازک ، قهوه ای بی رنگ و کم رنگ

رنگ خاکه سفید

شفافیت شفاف تا مات

رخ ناقص

شکستگی ناهموار و صدفی

جلاشیشه ای، روغنی تا الماس‌گونه

ضریب شکست نورnω = 1.925 – 1.961 nε = 1.980 – 2.015

شکست دوگانه0.0557

سختی موهس7.5

وزن مخصوص4.7–4.6

فلورسانس بسیاری از زیرکن ها فلورسنت هستند ، اما بعضی از آنها (عمدتا متامایکت) نیستند. زیرکن فلورسنت در موج کوتاه ، از شدت مبهم تا روشن ، سایه هایی از زرد ، طلایی-زرد و زرد-قهوه ای را نشان می دهد

زیرکن در چه سنگهایی یافت میشود؟

زیرکن یک کانی فرعی اولیه در بیشتر سنگهای گرانیتی است. همچنین در گنیس و سایر سنگهای مشتق شده از دگرگونی سنگهای آذرین حاوی زیرکن وجود دارد. بلورهای آن به طور گسترده ای در بین سنگهای سطح زمین توزیع شده که می توان آن را یک کانی معدنی همه جا حاظر در نظر گرفت. با این حال ، به دلیل اندازه ذرات بسیار کوچک آن، معمولاً در سنگها و رسوبات مورد توجه قرار نمی گیرد. دانه های زیرکن با اندازه چند میلی متر نادر است – آنها معمولاً در رنج اندازه 0.1–0.3 میلی متر هستند. این یکی از رایج ترین اما قابل اغماض‌ترین کانی های زمین است

زیرکن در برابر تغییرات شیمیایی و سایش بسیار مقاوم است. هنگامی که مجموعه سنگهای حاوی زیرکن هوازده شده و رسوبات آنها شسته شوند ، تعداد حجیمی از بلورهای زیرکن ریز پراکنده می شوند. اینها می توانند در خاک ها ، رسوبات و صخره های رسوبی برای میلیون ها سال حتی میلیارد ها سال باقی بمانند. آنها می توانند در چندین چرخه بالاآمدگی ، هوازدگی ، فرسایش و رسوب گذاری جان سالم بدر ببرند.

برخی از بزرگترین بلورهای زیرکن در پگماتیتها ، سنگهای آذرین کربناتی معروف به کربناتیت‌ها و در سنگهای آهکی تغییر یافته توسط دگرگونی هیدروترمال تشکیل می شوند. این نمونه های بزرگ گاهی از پاکی بالایی برخوردار بوده و برای استفاده به عنوان سنگهای قیمتی مناسب است.

نحوه استخراج

زیرکن درجه صنعتی از بسیاری از مناطق جهان از ذخایر زمینی و دریایی با منشاء آبرفتی استخراج می شود. در ایالات متحده ، این سنگ در ویرجینیا ، جورجیا ، کارولینای شمالی و فلوریدا استخراج می شود. استرالیا ، آفریقای جنوبی ، چین ، اندونزی ، موزامبیک ، هند ، اوکراین ، سریلانکا ، ماداگاسکار ، برزیل ، کنیا و چندین کشور دیگر تولیدکننده مهمی در سال 2014 بودند. این ذخایر آبرفتی عمدتا شامل دانه های زیر میلی متر زیرکن است که از هوازدگی گرانیت حاصل می شود.

زیرکن باکیفیت گوهری صدها سال از رسوبات آبرفتی در سریلانکا ، کامبوج ، میانمار و ویتنام تولید شده است. ذخایر اخیر آنها در استرالیا ، نیجریه و ماداگاسکار است. سنگهای استخراج شده برای زرگون با کیفیت گوهری باید دارای بلورهایی با اندازه حداقل چند میلی متر با پاکی خوبی باشند. آنها معمولاً از هوازدگی سنگهای کربناتی و سایر انواع سنگهای مرتبط با فعالیت گرمابی حاصل می شوند. برخی از بهترین بلورهای زیرکن با گرید کیفیت بالا مستقیماً از حفره های پگماتیت استخراج می شوند.

کاربردهای صنعتی

ماسه زیرکن ضریب انبساط پایینی دارد و در دماهای بالا بسیار پایدار است. در ریخته گری عنوان ماده نسوز استفاده می شود. یکی از رایج ترین کاربردهای آن در تولید سرامیک است. دی اکسید زیرکنیوم (زیرکونیا) با گرم کردن ماسه زیرکن تا دمای کافی بالا برای تجزیه مولکول آن تولید می شود. به صورت پودر ، دی اکسید زیرکنیوم به رنگ سفید روشن ، بسیار بازتابی و از نظر حرارتی پایدار است.

از آن به عنوان سفید کننده و رنگدانه در لعابها و رنگیزه مورد استفاده در سرامیک و سفال استفاده می شود. زیرکونیای تثبیت شده با ایترایا برای تولید کوبیک زیرکونیا ، اجزای فیبر نوری ، پوشش های نسوز ، سرامیک ، دندان مصنوعی و سایر محصولات دندانپزشکی استفاده می شود.

زیرکن بعنوان سنگ معدن اصلی فلز زیرکنیوم است. زیرکنیوم در انواع فلزاتی مورد استفاده قرار می گیرد که نیاز به مقاومت در برابر گرما و خوردگی دارند. از آن برای ساخت آلیاژهای با کارایی بالا ، فولاد مخصوص ، رشته های لامپ ، چاشنی‌های انفجاری ، تجهیزات رایانه ای و بسیاری از قطعات الکترونیکی استفاده می شود.

فروپاشی رادیواکتیو zircon

بسیاری از بلورهای زیرکن حاوی مقدار کمی از اورانیوم و توریم هستند. این عناصر رادیواکتیو در زمان تبلور درون این سنگ گنجانیده شده‌اند. آنها با نسبت ثابت به واپاشی محصولات خود تبدیل می شوند. از نسبت مواد والد به محصولات فرزند می‌توان برای تخمین زمان تبلورسازی استفاده کرد. با استفاده از این روش ، بلورهای زیرکن از قدیمی ترین دانه های معدنی جهان هستند که در استرالیا نمونه هایی یافت شده که تخمین زده می شود حدود 4/4 میلیارد سال قدمت داشته باشند.

هنگامی که عناصر رادیواکتیو در بلورهای زیرکن یا مواد اطراف آن فروپاشی می کنند ، تشعشع ساطع می شود. بلور زیرکن در اثر این پرتوی آسیب می بیند. بعضی از بلورها در اثر قرار گرفتن در معرض این پرتو جوری آسیب دیده اند که دیگر پاکی و ویژگی های اپتیکی یک سنگ قیمتی جذاب را ندارند. به همین دلیل است که برخی از زیرکن‌ها برای استفاده به عنوان یک گوهر مناسب نیست.

تشخیص سنگ زیرکن از الماس

زیرکن بیش از 2000 سال است که به عنوان سنگی قیمتی مورد استفاده قرار می گیرد. پراکندگی نور و ضریب انعکاس بسیار بالای زیرکن ، آن را درخشش و بازی آتشی می بخشد که رقیبی برای الماس می شود. به همین دلیل ، نوع بی‌رنگ با تراش بریانی آن به عنوان یک جایگزین محبوب و کلاهبردار برای الماس استفاده شده است.

متخصصان گوهرشناسی و بسیاری از جواهرفروشان حرفه‌ای با بررسی سریع می توانند زیرکن را از الماس متمایز کنند. برای انجام این کار ، آنها با یک لوپ 10x از سمت فست Table و تمرکز بر محل اتصالات فست پاویلیون به درون سنگ نگاه میکنند.

اتصالات فست پاویلیون (قسمت زیرین کمربند) در اثر انکسار دوگانه نور، زیرکن به صورت دوتایی (دو بینی) دیده میشود. این درحالی است که الماس دارای ویژگی تک انکساری است و انعکاس نور دوتایی دیده نمیشود. از همین آزمایش می توان برای تفکیک “زیرکن” از “کوبیک زیرکونیا” استفاده کرد زیرا کوبیک زیرکونیا خاصیت دو شکستگی نور را ندارد.

سنگ لاجورد چیست و چه خصوصیاتی دارد؟

سنگ لاجورد یا لاپیس لازولی (به انگلیسی Lapis Lazuli)، سنگی نیمه قیمتی با رنگ آبی متمایل به رنگ نیلی تا بنفش با درجه سختی 5 – 5.5 در مقیاس موهس است که به طور نسبی به حرارت، فشار، محلولهای گرم، اسیدها و محلول های قلیایی بسیار حساس است. سنگ لاجورد تورق نداشته و شکستگی آن نامنظم و وزن مخصوص آن هرچه درصد پیریت بیشتر باشد بین 2.7 تا 2.9 متغیر است. لاپیس لازولی بصورت اوپاک دیده می شود و جلای آن شیشه ای تا مومی شکل است. پدیده چند رنگی نداشته و ایدیوکروماتیک است و همچنین فلورسانس در آن اغلب خنثی است.

سیستم کریستالی لاپیس لازولی کیوبیک و دودکاهدرون در اندازه های متغیر به صورت رگه، اغلب در بستری چند سانتی متری، در میان سنگ های مرمر یا رگه های نامنظم در سنگهای آهکی یافت می شود. سنگ لاجورد آبی نیلی بهترین نوع رنگ آن بوده و رنگهای آبی آسمانی تا سبز (که با سنگ فیروزه اشتباه گرفته می شود) در رده های بعدی قرار دارند.

جدول مشخصات لاجورد

ترکیب شیمیایی(Na,Ca)8[(SiO4,S,Cl)2I(AlSi)4]6

سیستم بلوری ایزومتریک

رنگ آبی نیلی – لاجوردی

شفافیت اوپک

رخ نامشخص

شکستگی صدفی

جلا صمغی-شیشه ای

ضریب شکست نور1.500 to 1.670

اختلاف شکست مضاعف–

سختی موهس5.5

وزن مخصوص2.50 to 3.00

فلورسانس: سفید، همچنین نارنجی، مسی رنگ

سنگ لاجورد از چه چیزی ساخته شده است؟

لاجورد یک کانی نیست و در واقع سنگی متافورمیک با فرمول شیمیایی Na,Ca)₈Al₆Si₆O₂₄ (S,SO)₄) متشکل از چنیدن کانی مختلف میکا، کلسیت (نقاط ناخالصی سفید روی آن)، دیوپسید، هورنبلند، اوگیت، هوینیت و پیریت است که کانی اصلی آن لازوریت و سودالیت (آبی) می باشند

روش تشخیص لاجورد اصل از بدل

• سنگ لاجورد طبیعی را وقتی در دست بگیرید همیشه سرد هست ولی سنگهای مصنوعی و پلاستیکی با کمی در دست قرار گرفتن گرم می شوند.
• یک پنبه را با استن خیس کرده و به سطح سنگ بزنید. این ماده رنگ مصنوعی را درخود حل می کند.
• با لوپ بزرگنمایی اختلاف رنگ را در ترکهای سطح آن را بررسی کنید.
• به عنوان تستی تخریبی برای لاجوردهایی که با مواد پلاستیکی بازسازی شده اند با تماس نوک داغ میله فلزی بوی نامطبوع پلاستیک به مشام می رسد. این نمونه ها با فشار دادن زیر دندان نیز فرو روند.
• در خرید لاجوردهایی که رنگی یکدست و بدون رگه یا لکه داشته و بسیار پر رنگ و شبیه رنگهای مصنوعی دارند احتیاط کنید.

• 
• با ابزار گوهر شناسی چلسی فیلتر می توانید لاجورد اصلی از سنتتیک و آزمایشگاهی را تشخیص دهید. زیر چلسی فیلتر (Chelsea filter) لاپیس لازولی طبیعی نور ضعیف قرمز مایل به قهوه ای منعکس می کند درصورتی که نوع سنتتیک آن نور روشن قرمز را منعکس خواهد کرد.

بهترین نوع سنگ لاجورد کدام است؟

به طور کلی سنگ لاپیس لازولی هرچه داری رنگ آبی عمیق تر، یک دست و بدون ترک و رگه های طلایی پیریت باشد ارزش بالاتری دارد. خواجه نصیرالدین طوسی در کتاب تنسوخ نامه ایلخانی، در ذکر صفات لاجورد خوب می نویسد: لاجوردی که در آن نقاط زر بتوان دید و هر چه صاف تر و خوش رنگ تر و در آن نقاط سفید کمتر باشد، بهتر است لازم به ذکر است کتب قدیمی همواره سنگ لاجورد بدخشان را به انواع سنگ های لاجورد ترجیح می دهند. امروزه لاپیس لازولی نوع afghan یا Persian دارای رنگ آبی متمایل به بنفش است و با مقدار کمی از پیریت جزو بهترین نوع لاجورد طبقه بندی می شود. نوع روسی یا Siberian دارای رنگهای آبی متفاوت و مقادیری از پیریت و کلسیت هستند. نمونه دیگری نیز با نام Chilean وجود دارد که دارای نقاط سبز رنگ و همچنین کلسیت سفید بصورت شجر در آن نمایان هستند.

خواص لاجورد در کتب پزشکی کهن

جایگاه درمانی لاجورد و تجارت این سنگ به منظور رفع نیازهای پزشکی و دارویی همواره در تفسیرهای باستان شناسان خالی است، اما در متون و منابع کتب قدیمی می توان اطلاعاتی در رابطه با خواص درمانی و پزشکی سنگ لاجورد کسب کرد. در این زمینه کتب پزشکی قانون ابن سینا، ذخیره خوارزمشاهی و تذکره الکحالین در کنار ذکر داروها، خواص دارویی و درمانی سنگ لاجورد را ذکر می کند. ابن سینا در خواص دارویی این سنگ می گوید:

• قوتش همان قوت صمغ گیاه بدران است و کمی از آن ضعیف تر است.
• مزاج: در دوم گرم و در سوم خشک است.
• خاصیت: گزنده، گنداننده، زداینده همراه تندی و کمی گیرندگی. می سوزاند و قرحه آورد.
• 
• آرایش: زگیل ها را بر می کند. چشم. چنان که گویند رویشگاه موی مژه را به بهترین حالت در می آورد و موی مژه را زیاد می کند. بعضی گویند سبب این است که لاجورد خلط های بد ضد رویش موی مژه را از بین می برد و موهای مژه بی هیچ مانعی سر برآرند.
• سینه: درمان نفس بریدگی ناشی از خستگی است.
• اندامان دفعی: بخورند یا بردارند ریزشی ملایم به بول دهد، مواد سودایی را و هر آنچه با خون آمیخته و غلیظ است بیرون ریزد. داروی درد گرده است. مقدار تناولی لاجورد تا چهار (گرم) است و اگر با داروهای دیگر باشد تا یک درهم تجویز شده است.

نکاتی که باید در خرید لاجورد طبیعی بخاطر بسپارید!

• وقتی سفیدی خیلی زیادی در سنگ بود در کلاس کلسیت ارزان قیمت طبقه بندی می شود.
• وقتی رنگ سنگ مورد نظرتان رو به آبی تیره خاکستری رنگ رفته باشد احتمالا لاپیس لازولی نیست و سودالیت است.
• 
• معمولا سودالیت های بی کیفیت را رنگ می کنند و به عنوان لاجورد می فروشند! در تایوان این نمونه لاجوردهای بدلی بسیار یافت می شوند.
• نمونه های لاجورد مصنوعی ساخته شده از شیشه خال های طلایی پدیدار نیستند ولی در نمونه سنتتیک گیلسون کمتر پدیدار است.
• از نظر فیزیکی راف لاجورد طبیعی دارای رنگ خاکه آبی روشن روی سطح چینی بدون لعاب است. چنانچه آن را نصف کنید بوی نچندان خوشایندی (در اثر سولفور) به مشام می رسد.
• از فروشنده ضمانت گرفته که درصورت جواب منفی آزمایشگاه گوهرشناسی آن را پس بگیرد.

معادن سنگ لاجورد در کجا قرار دارند؟

معادن لاجورد در جهان بسیار معدود هستند و امروزه در بدخشان افغانستان ، دره کوکچه در منطقه کرانومونجان همچنین کوه های غرب هندوکش نزدیک سرچشمه رودخانه آمودریا جزو بهترین نوع های لاجورد در جهان می باشند که هنوز هم با روشهای سنتی از آنجا استخراج می شود. لاجورد های افغان از 6500 سال پیش در زمان هخامنشیان که جزو ایران بود مورد توجه قرار گرفته اند. پاکستان در کوههای چاگای در محلی موسوم به بی بی دیک، ۳۵ کیلومتری شمال دال بندیان در نزدیکی مرز افغانستان، دریاچه بایکال در غرب روسیه که لاپیس لازولی در آنجا حاوی مرمر دولومیتزه است، پامیر، آمریکای جنوبی، شبه جزیره سینا و همچنین مناطقی از ایران از دیگر منابع سنگ لاپیس لازولی می باشند.

سنگ یشم چیست؟

سنگ یشم (جید یا jade) نامی است که بین دو کانی متفاوت مشترک است، نفریت یک سیلیکات منیزیم و کلسیوم و جیدیت یک سیلیکات آلومینیوم و سدیم. در گذشته از خواص سنگ یشم برای ارتباط با عالم کیهانی و یا حتی پزشکی نیز استفاده می شد. این کانی با ساختار بلوری درهم پیچیده و متصل به هم موحب شده تا در حکاکی و کاروینگ بسیار مناسب باشد و در رنگهای باکیفیت قیمت سنگ یشم جیدیت اصل بسیار بالا ببرد.

نام یشم یا جید (Jade) از کجا آمده است؟

یشم امروزه به دو نوع جیدیت (یشم سخت و گرانبها) و نفریت (یشم ارزان قیمت) تقسیم بندی می شود. جیل هابز گوهرشناس خاطرنشان می کند که چینی ها این دو سنگ را از هم متمایز می کردند: نفریت به عنوان yu شناخته می شد، در حالی که جیدیت از برمه به عنوان fei-ts’ui شناخته می شد. با این حال، بازرگانان اروپایی که در این زمان با چین تجارت می‌کردند، هر دو سنگ را به دلیل شباهت‌های ظاهری، تحت عنوان رایج «یشم یا جید (jade)» دسته‌بندی کردند. تا سال 1863 بود که آلکسیس دامور، کانی شناس فرانسوی، یشم را به عنوان دو کانی متمایز تشخیص داد – یشم و نفریت. اصطلاح “جیدیت (jadeite)” پس از یشم ابداع شد.

هنگامی که آمریکای مرکزی و جنوبی توسط اسپانیا تصرف شد این نام از واژه اسپانیولی Piedra de jada به معنی “سنگ افسردگی” گرفته شد. در زبان چینی مترادف آن “YU” خوانده می شود که رایج نیست. ضرب المثلی در بین چینی ها معروف است که می گوید:

طلا گرانبها است ولی یشم بی قیمت (قیمت نمی شه روش گذاشت) ضرب المثل چینی

از نفریت در دوران باستان و ماقبل تاریخ به علت داشتن سختی بالا همچون استیل به عنوان سلاح و ابزار چاقو تیز و جنگی استفاده می شد که به همین دلیل در مشرق زمین به “سنگ تبر” معروف بود.

ا

نواع سنگ یشم

بطور کلی یشم دو گروه یشم جیدت (Jadeite) و نفریت (Nephrite) که نوع ارزان یشم و از گروه هورنبلند است تقسیم بندی می شوند. یشم به رنگهای سبز، سیاه، بنفش، سرخ، اسطوخودوسی و آبی وجود دارد. جیدیت ها همچنین می توانند در ترکیب با سایر کانی های گروه پیروکسن در محلول های جامد ایجاد شوند. با این حال، این مخلوط ها همیشه انواع جیدیت در نظر گرفته نمی شوند. محتوای یشم جیدیت در این مواد گوهری می تواند متفاوت باشد.

به عنوان مثال ماو سیت سیت (Maw Sit Sit) سنگی است که فقط در نزدیکی روستای میانماری که از آن نام گرفته است یافت می‌شود. دارای رنگ سبز تیره با لکه های سیاه و رگه های سبز است. نمونه ها به طور معمول حاوی یشم (15%)، kosmochlor (گاهی اوقات ureyite نامیده می شود)، فلدسپات آلبیت و سایر مواد معدنی هستند. امفاسیت نیز ممکن است حاوی جیدیت، اوژیت و اگزیرین باشد.

خصوصیات سنگ یشم جیدیت چیست؟

این کانی تا قبل از سال 1750 در چین ناشناخته بود. نام جیدیت (Jadeite) از Jade مشتق شده است و نوعی پیروکسین اشباع شده از سیدیم و آلومینوم با فرمول شیمیایی [NaAl[Si2O6 می باشد و درواقع با ارزش ترین نوع بلورهایی با ساختار داخلی درهم تنیده میکروکریستالین است.

سختی یشم جیدیت بین 6.5 تا 7 در مقیاس موهس بوده و داری کلیواژ ناقص با فرم شکستگی آن سوزنی شکل و شکننده است که این نقاط شکستگی مات بوده ولی درصورت جلا دارای درخششی روغنی یا مرواریدی می شود.

جدول خصوصیات سنگ یشم

ترکیب شیمیاییسدیم سیلیکات آلومینیوم NaAlsi2o6

رنگسبز و رنگهای دیگر

رنگ خاکه سفید

شفافیت مات تا اوپاک

رخ خوب – شکستگی استخوانی و شکننده

جلا روغنی

ضریب شکست نور1.688 – 1.652

شکست دوگانه0.02

سختی موهس7 – 6.5

وزن مخصوص3.48 – 3.24

سیستم کریستالی منو کلینیک و متراکم دانه ای

فلورسانس در جید متمایل به سبز خیلی ضعیف و نور متمایل به سفید

انواع رنگ در سنگ یشم جیدیت چیست؟

تنوع رنگ در یشم جیدایت بالاست و به رنگهای سیاه، سبز، سفید، زرد، قهوه ای و حتی زرد دیده می شود. جیدیت با رنگ سبز زمردی و نیمه شفاف به یشم سلطنتی نیز معروف است و در برمه وجود دارد. عامل ناچیز کروم باعث رنگ سبز می شود. رنگهای قرمز تا نارنجی آن مدیون لکه های اکسید آهن در ترک ها می باشد. به عنوان مثال جیدیت اسطوخودوسی توسط منگنز رنگ شده است و در ژادئیت با کیفیت زیر منبع نور این رنگ بصورت زمردی پدیدار شده و ارزش آن را بسیار بالا می برد.

یشم با ارزش سفید رنگی است که به یشم ختن هم معروف می باشد و در چین به آن ” دمبه گوسفند ” می گویند، از ارزش والایی برخوردار است از آنرو که هم رنگ سفید دلنشینی دارد و هم جلایی چرب است . یشم ختن درواقع نوع سفید یشم نفریت که از منطقه Hetian (a.k.a. Khotan) در جنوب غربی Xinjiang چین استخراج میشود. با این حال این منطقه منحصرا سفید نداشته و نمونه های سبز نفریت با رنگ زنده نیز وجود دارد.

تا به امروز، بهترین منبع این نفریت سفید به اصطلاح “دمبه گوسفندی” در نزدیکی Hetian در استان سین کیانگ در غرب چین است که به یشم سفید ختن معروف است. ناحیه سین کیانگ یا ایغورستان نام بزرگترین استان چین است که در گذشته ترکستان چین یا ترکستان خاوری نام داشته و به زبان قدیمی سکایی ختن صحبت میکرد. آنها که ریشه و فرهنگی بسیار نزدیک به ایرانیان باستان داشته و از طریق جاده راه ابریشم این نوع یشم را وارد ایران میکردند. یشم ختن اساسا به همین دلیل بسیار در ادبیات قدیمی ما جایگاه ویژه ای دارد. جیدیت اغلب بصورت کابوشن (14*10 میلیمتر) تراشیده میشود. پدیده چند رنگی و همچنین پراکندگی نور را ندارد و میزان ضریب شکست نور آن بین 1.654 تا 1.667 کی می باشد. به طور کلی می توان آن را نیمه شفاف تا اوپاک در نظر گرفت.

نحوه تشخیص یشم اصل

این کانی ممکن است با سنگهای زیادی اشتباه گرفته شود. سطح سنگ جید غالبا شیارها و حباب هایی وجود دارد که با لوپ 10 می توان آنها را مشاهده کرد. سنگ جید قابلیت جذب گرمای بالایی دارد و چنانچه آن را سرد کنید بعد از مدتی گرم می شود. بسیاری از یشم هایی که در بازار ایران بفروش می رسند درواقع سرپانتین باکیفیت هستند. البته باید بدانید بهترین روش تشخیص فقط مراجعه به آزمایشگاه معتبر است. با روش اسپکترومتری مادون قرمز می توان حظور پلیمرها در جیدیت را پی برد.

جیدیت دارای یک طیف جذب متمایز مفید در شناسایی است. دارای پیک قوی در 4375 و باندهای ضعیف در 4500 و 4330 است. خط 4375 تشخیصی است اما ممکن است در مواد غنی و سبز تیره دیده نشود که دارای طیف کروم است: خط قوی در 6915، ضعیف در 6550 و 6300. با تست چراغ قوه UV می توان به مواد پلیمری (حداقل آنهایی که پدیدار می شوند) که تغییر رنگ سبز یا آبی می دهند پی برد. ولی تست فرابنفش دیگر دریشم‌های بهسازی شده با تکنولوژی جدید کاربردی نداشته و نمیتواند مواد رنگ یا پلیمیری تزریق شده را نشان دهد. از طرفی آزمایشگاه هایی که تکنولوژی و دستگاه مناسب را ندارند در تشخیص آنها ناتوانند.

جیدیت سنگی متراکم است و وزن مخصوص بالایی دارد و چنانچه با سنگهای سبز همشکل خود مقایسه کنید سنگین تر است هرچند که باید دقیقا حساب شود. همچنین سختی بالای آن را می توان با کشیدن فلز روی آن تست کرد. اگر خش انداخت و پاک شد احتمالا جید است و اگر روی سنگ ماندگار شد ممکن است نفریت یا.. باشد. درون یشم اصل معمولا ناخالصی وجود دارد و اغلب جیدیت ها اینکلوژن‌هایی ابری شکل دارند که رنگ سنگ را یکدست نشان نمیدهند.

سنگ سیترین چیست؟

سنگ سیترین (Citrine)، که به عنوان “سنگ خوشبختی” شناخته می‌شود، یکی از سنگ‌ های قیمتی و محبوب در دنیای جواهرات و سنگ درمانی است. سنگ سیترین با رنگ زرد طلایی درخشان خود، نمادی از انرژی مثبت، خوشبختی و موفقیت است و در طول تاریخ و در فرهنگ‌ های مختلف، اهمیت زیادی داشته است.

معرفی و ویژگی‌ های سنگ سیترین

سیترین یک نوع کوارتز (Quartz) است که رنگ آن از زرد روشن تا طلایی و حتی نارنجی تغییر می‌کند. این سنگ قیمتی در طبیعت به ندرت به رنگ‌ های طبیعی خود پیدا می‌شود و اغلب از کوارتز های بی‌ رنگ با حرارت بالا ساخته می‌شود. رنگ سیترین به دلیل حضور آهن در ساختار آن است که موجب ایجاد این رنگ خاص در این سنگ می‌شود.

در واقع، سیترین به نوعی از کوارتز تعلق دارد که رنگ زرد یا طلایی دارد. در گذشته، بسیاری از افراد سیترین را با توپاز اشتباه می‌گرفتند زیرا رنگ مشابهی دارند، اما سیترین با ساختار کریستالی و ویژگی‌ های خاص خود از توپاز متمایز است.

ترکیب‌ شناسی و خواص فیزیکی سنگ سیترین

سیترین از نظر ترکیب‌ شناسی یک سنگ معدنی از خانواده سیلیکات است که SiO₂ (دی‌اکسید سیلیسیم) را تشکیل می‌دهد. این ترکیب باعث می‌شود سیترین بسیار مقاوم باشد و در مقایسه با بسیاری از سنگ‌ های قیمتی دیگر، بسیار سخت و مستحکم است. سختی این سنگ در مقیاس موهس، 7 است، که آن را به گزینه‌ ای عالی برای استفاده در جواهرات تبدیل می‌کند.

رنگ و ویژگی‌ های ظاهری سنگ سیترین

سیترین معمولاً در رنگ‌ های مختلف از زرد روشن، طلایی، زرد-نارنجی تا قهوه‌ای طلایی یافت می‌شود. رنگ این سنگ به شدت تحت تاثیر میزان آهن موجود در ساختار کریستالی آن قرار دارد. هرچه میزان آهن بیشتر باشد، رنگ سنگ تیره‌ تر و غنی‌ تر می‌شود.

این سنگ در برخی موارد ممکن است دارای شفافیت نسبی یا مات باشد. هرچه شفافیت سنگ بیشتر باشد، ارزش آن نیز بالاتر است. سیترین‌ های درجه یک معمولاً رنگی روشن و درخشان دارند و برای جواهرات ارزشمند استفاده می‌شوند.

خواص درمانی و معنوی سنگ سیترین

سنگ سیترین به دلیل ویژگی‌ های خاصی که در علم سنگ درمانی (کریستال تراپی) دارد، شناخته شده است. این سنگ علاوه بر زیبایی و جواهرسازی،به دلیل خواص درمانی و معنوی خود محبوبیت زیادی پیدا کرده است. در ادامه، برخی از مهم‌ ترین خواص درمانی سیترین را بررسی می‌کنیم:

افزایش انرژی مثبت با سنگ سیترین

سیترین یکی از بهترین سنگ‌ ها برای جذب و تقویت انرژی مثبت است. این سنگ به عنوان سنگ خوشبختی شناخته می‌شود و اعتقاد بر این است که می‌تواند انرژی‌ های منفی را از فرد دور کرده و فضا را پر از انرژی‌ های مثبت و خوشایند کند.سیترین به ویژه برای افرادی که احساس افسردگی یا استرس دارند، موثر است، چرا که می‌تواند احساسات منفی را از بین برده و ذهن و روح را به سمت تفکرات مثبت هدایت کند.

با استفاده از سنگ سیترین، افراد قادر خواهند بود انرژی‌ های منفی را از خود دور کنند و به جای آن، جریان انرژی‌ های مثبت، اعتماد به نفس و انگیزه برای رسیدن به اهداف شخصی و حرفه‌ای خود را افزایش دهند. این سنگ، با تقویت میدان انرژی فردی، می‌تواند به ایجاد یک محیط شاد و موفق کمک کند.

تقویت اعتماد به نفس و انگیزه با سنگ سیترین

سیترین به طور خاص برای تقویت اعتماد به نفس و انگیزه شناخته می‌شود. افرادی که از این سنگ استفاده می‌کنند، به طور معمول احساس قدرت بیشتری در خود دارند و قادرند با اعتماد بیشتری به اهداف خود دست یابند. این ویژگی برای افرادی که در حال رسیدن به اهداف شخصی یا شغلی هستند، بسیار مفید است.این سنگ با ویژگی‌ های خاص خود، به تسکین نگرانی‌ ها و اضطراب‌ ها کمک کرده و فرد را از افکار منفی رها می‌سازد.

سیترین با افزایش سطح انرژی و ایجاد احساس آرامش درونی، به افراد کمک می‌کند تا به باور بیشتری نسبت به توانایی‌ های خود برسند و از خود اطمینان بیشتری داشته باشند. علاوه بر این، این سنگ می‌تواند فرد را در مواجهه با چالش‌ ها و موانع زندگی تقویت کند و انگیزه لازم برای اقدام و پیشرفت را به او بدهد. از آنجا که سیترین انرژی‌ های مثبت را جذب کرده و در مسیر اهداف فرد قرار می‌دهد، برای افرادی که نیاز به انگیزه و الهام برای رسیدن به اهداف شخصی و حرفه‌ای خود دارند، یک انتخاب ایده‌آل است.

شناسایی و خرید سنگ سیترین اصل

سنگ سیترین یکی از محبوب‌ ترین و زیبا ترین سنگ‌ های قیمتی است که به دلیل خواص معنوی و زیبایی خاص خود، طرفداران زیادی دارد. اما برای اطمینان از خرید یک سنگ سیترین اصل و با کیفیت، باید نکات مهمی را مد نظر قرار دهید.

بررسی رنگ سنگ سیترین

رنگ یکی از مهم‌ ترین ویژگی‌ های یک سنگ سیترین اصل است. سیترین طبیعی معمولاً رنگی بین زرد طلایی تا زرد مایل به نارنجی دارد. هرچه رنگ سنگ سیترین روشن‌ تر و شفاف‌ تر باشد، به طبع کیفیت آن بالاتر خواهد بود. سیترین‌ های رنگی با شدت کمتری (زرد کم‌رنگ) ممکن است کمتر با کیفیت باشند، در حالی که رنگ‌ های تیره‌تر (نارنجی-قهوه‌ای) معمولاً نشان‌ دهنده سیترین‌ های کمتر مرغوب هستند.

شفافیت سنگ سیترین

یک سیترین اصل باید شفاف و بدون ناخالصی‌ های زیادی باشد. اگر سنگ دارای نقص‌ های زیادی یا لکه‌ های تاریک باشد، احتمالاً اصل نیست یا کیفیت آن پایین است. سنگ‌ های سیترین با شفافیت بالا، بیشتر در جواهرات گران‌ قیمت به کار می‌روند و جلوه‌ ای زیبا دارند.

منبع استخراج سنگ سیترین

سیترین طبیعی عمدتاً از معادن برزیل، ماداگاسکار و چند منطقه دیگر در دنیا استخراج می‌شود. هنگام خرید، بهتر است از فروشندگانی خرید کنید که اطلاعات دقیقی از منبع استخراج سنگ ارائه دهند. بسیاری از سیترین‌ ها ممکن است به صورت حرارتی از آمیتیست یا سنگ‌ های دیگر ساخته شوند، بنابراین حتماً از اصالت سنگ مطمئن شوید.

ارزیابی برش و شکل سنگ سیترین

در جواهرات، برش صحیح و زیبا می‌تواند تأثیر زیادی بر جلوه و زیبایی سنگ سیترین داشته باشد. سیترین‌ های با برش‌ های هندسی دقیق و فرم‌ های کلاسیک مانند گرد، بیضی یا اشکی معمولاً از کیفیت بهتری برخوردار هستند. سنگ‌ هایی که برش‌ های صاف و تمیز دارند، معمولاً نشان‌ دهنده جواهرات با کیفیت بالا هستند.

سنگ سیترین: سنگ ماه تولد آذر

سیترین یکی از سنگ‌ های قیمتی زیبا و درخشان است که به عنوان سنگ ماه تولد آذر (دسامبر) شناخته می‌شود. این سنگ با رنگ زرد طلایی و انرژی مثبت خود، برای افرادی که در این ماه متولد شده‌اند، یک نماد عالی از خوشبختی، موفقیت و خوش‌ شانسی است.

سنگ توپازچیست؟

توپاز نوعی کانی های سیلیکاته با سختی 8 است. متداول ترین رنگ توپاز قهوه ای طلایی تا زرد می باشد. در ایرن این گوهر در سنگهای پگماتیکی جزیره هرمز و الوند نیز یافت می شود. از خواص سنگ توپاز در رنگهای مختلف جهت باز شدن کانال های انرژی چاکرای بدن استفاده می شود. رومیان این سنگ را خدای خورشید می نامیدند. همچنین این گوهر به عنوان سنگ ماه تولد آبان نیز مشهور است.

تاریخچه سنگ توپاز

در گذشته به همه سنگهای زرد، قهوه ای و یا سبز رنگ با ارزش توپاز Topaz می گفتند. نام این سنگ درواقع برگرفته از جزیره توپازوس (Topazios) که اولین بار در آن یافت شده است. این جزیره مه آلود که در دریای سرخ واقع است امروزه به جزیره سنت جان مشهور است. برخی منابع نیز گفته اند که ممکن است نام توپاز از واژه سانسکریت Tapas گرفته شده باشد. گفته می شود بیش از 2000 سال است که از این کانی به عنوان گوهری نفیس استفاده می شود و همواره در فرهنگ های روم، یونان و مصر باستان از خواص توپاز به عنوان سنگی جادویی استفاده می شد.

مشخصات سنگ توپاز چیست؟

توپاز سنگی محکم اما شکننده (به دلیل تورق صفحه ای کامل) با سختی 8 در مقیاس موهس و رنگ خاکه سفید می باشد. ترکیب شیمیایی این سنگ آلومینیوم فلور و سیلیکات بوده و امکان سنتز مصنوعی آن نیز وجود دارد. سنگ توپاز گوهری شفاف تا نیمه شفاف با جلای شیشه ای می باشد. این گوهر دارای ناخالصی های کریستالی و گاه به شکل ستاره دنباله دار است. نحوه تشکیل توپاز بیشتر بدین صورت است که در مراحل آخر سرد شدن ماگما تشکیل می شود و تبلور می یابد و اکثرا با کانیهای تورمالین، کاسیتریت، آپاتیت، فلئورین و بریل همراه است. بستر رودخانه ها، ریولیت ها و سنگهای پگماتیت دانه درشت می توانند حاوی بلور های این گوهر باشند. این کانی را که جواهر شناسان مردم عادی با اسم آن بخوبی آشنایی دارند اغلب با سیترین (نوعی کوارتز) و یا محصولات سنتز شده و شیشه اشتباه می گیرند. درواقع سیترین نوعی کوارتز و از خانواده آمیتیست است که با حرارت زیاد تبدیل به رنگ زرد در می آید و به غلط توپاز طلایی نامیده می شود. به همین دلیل برای تمایز آن گاهی آنرا “توپاز گرانبها” می خوانند.

جدول مشخصات توپاز

ترکیب شیمیاییAl2SiO4(OH,F)2

سیستم بلوری ارتورومبیک

رنگبی رنگ، زرد، زرد قهوه ای، قرمز مایل به قهوه ای، آبی، سبز، صورتی، قرمز، بنفش

شفافیت شفاف

رخ Perfect

شکستگی صدفی

جلاشیشه ای

ضریب شکست نور1.606 تا 1.644

اختلاف شکست مضاعف0.008 تا 0.011

سختی موهس8

وزن مخصوص

3.49 تا 3.57

فلورسانس در طول موج بلند ؛ بی رنگ و آبی: بی اثر تا زرد-(سبز)؛ طلایی، قهوه ای، صورتی: اغلب زرد-نارنجی

انواع رنگ سنگ توپاز

تفاوت رنگها در این گوهر به علت تفاوت فلزات رنگ زا در مکان های مختلف دنیا می باشد. از انواع سنگ توپاز می توان به بی رنگ، قرمز(کمیاب)، صورتی ته رنگی از زرد تا نارنجی و قهوه ای شامل قهوه ای گیلاسی، آبی و آبی سبز مشابه آکومارین نام برد. مرغوب ترین رنگ آن صورتی و قرمز است.

این گوهر معمولا بهتر از سنگهای روشن دیگر پدیده چند رنگی را نمایان می کند. این گوهر دارای سه پدیده رنگی زرد مایل به قهوه ای، زرد و زرد مایل به نارنجی در سه جهت کریستالوگرافی است. بطور کلی این سنگ دارای رنگهای روشن نبوده و اغلب به رنگ زرد مایل به قرمز دیده می شود.

ارزش سنگهای توپاز در رنگهای مختلف چگونه است؟

انواع توپاز قرمز و صورتی بیشتر در نتیجه بهبود رنگ با حرارت بدست می آیند. نوع آبی نیز درواقع بی رنگ است و با فرآیند پرتودهی آبی رنگ می شود. نوع بی رنگ آن فقط چند سنت در قیراط ارزش دارد درصورتی که با حرارت و رنگ آبی چند دلار در قیراط ارزش افزوده می گیرد.

توپاز های با کیفیت با رنگ صورتی و قرمز در سایز بالای 10 قیراط کمیاب هستند. توپاز امرپریال به رنگ گیلاسی(صورتی نارنجی) در قیراط بالای 20 نایاب است. این درحالی است که نوع بی رنگ و آبی در اندازه های بالای 1000 قیراط نیز یافت می شود. نوع طلایی رنگ آن قیمتی در حدود صد دلار در قیراط ارزش دارد و به رنگ گیلاسی بدون ته رنگ قرمز است.

تراش سنگ توپاز چگونه است؟

بدلیل کلیواژ بسیار خوب، بلور توپاز را به سختی می توان تراش داد و در حلین جلا دادن نگین های آن و سوار کردن آنها به روی پایه های فلزی باید بسیار دقت نمود. سیستم کریستالی این سنگ ارتورومبیک بوده و معمولا به صورت منشورهای کشیده با مقطع مورب شکل (الماس گونه) یافت می شود. منشورها خطوط عمودی را نشان می دهند. ممکن است دارای صفحات متنوع از هرمی، گنبد و پیناکوئید صفحه ای نیز باشند. اکثر کریستال ها نشان دهنده این تورق صفحه ای کامل هستند.

در هنگام تراش های پله دار و مختلط فراوان، درهنگام تراش دادن باید دقت نمود که صفحه ای که تراش داده می شود دارای قدری زاویه نسبت به سطح تورق باشد (که پولیش خوب نمی گیرد و ممکن است جدا شود). نگین های توپاز معمولا بصورت تراش زمردی یا تراش قیچی وار درست می کنند و نگین های بی رنگ با تراش برلیانی و کابوشن را درمورد سنگهای قدری ناخالصی دار آن به کار می گیرند.

ذخایر و معادن توپاز در جهان در کجا قرار دارند؟

مهم ترین محل های مشهور آن درشنکن اشتاین (Schenechken Stein)، معادن کوه های سریلانکا، برمه، برزیل، سلسله جبال اورال در روسیه و قاره استرالیا، کوه های ژاپن، جمهوری مالاگاسی، مکزیک، نیجریه، زیمباوه، نامبیا، آمریکا، ایرلند شمالی، اسکاتلند و انگلستان می باشد. رنگ بلورهای این کانی در ایرلند آبی روشن می باشد.

فرآیند بهسازی پرتودهی سنگ توپاز

سنگهای بی رنگ توپاز که برای فرآوری آنها جهت تبدیل به رنگ آبی استخراج می شوند عمدتا از نیجریه و سریلانکا می آیند. در واقع بیش از 99% توپاز های آبی امروزی حاصل حرارت دهی گونه بی رنگ می باشند در طبیعت نوع آبی سیر “سوپر” یا “سوئیس” وجود ندارد. این سنگها ابتدا با تشعشع به توپاز بی رنگ تبدیل به قهوه ای و سپس با حرارت تبدیل به رنگ با ثبات آبی می شوند.

جالب است بدانید توپاز قهوه ای مقدار قابل توجهی از رنگ خود را زیر نور آفتاب از دست می دهد. رنگ اغلب گونه های صورتی توسط فرآوری حرارتی از سنگهای قوه ای “گیلاسی” رنگ به وجود آمده چنین سنگهایی را Pinked یا Fired می نامند. نوع بی رنگ را می توان با روش Aaua Aura (رسوب گذاری بخار طلا) تا رنگ سبز – آبی روکش گذاری کرد.

انواع روشهای بهسازی و فرآوری رنگ توپاز

معمولا ۴ روش برای بهسازی رنگ توپاز وجود دارد

1- حرارت دادن (Heat) هدف از این کار، به وجود آوردن رنگ صورتی (در طبیعت کمیاب) از سنگ هایی که به رنگ زرد، نارنجی یا قهوه ای هستند. این تغییر رنگ دارای دوام بوده و رنگ آن تغییر نمی کند. تشخیص آن ناممکن است.

2- پرتو دهی (irradiation) هدف از این روش، تولید سنگ های آبی تیره توپاز است، چون در طبیعت این کانی به رنگ آبی کم رنگ یافت می شود این تغییر رنگ هممانند روش بالا دارای دوام بوده و رنگ آن تغییر نمی کند، معمولا غير قابل تشخیص است.

3- انتشار رنگ در سطح سنگ (Diffusion) هدف از این روش، تولید رنگ های متفاوتی مانند قرمز، سبز و آبی است. دوام ندارد به دلیل این که رنگ در سطح سنگ انتشار یافته قابل تشخیص است

4- پوشش سطحی ( Surface Coating) هدف از این روش، تولید رنگ های رنگین کمانی برای سنگ توپاز آتشین (fire topaz) است . این روش دوام نداشته و با خراش دادن روی سطح سنگ قابل تشخیص است.